न्यूरोप्लास्टिसिटी हे एक आकर्षक उदयोन्मुख विज्ञान आहे जे स्ट्रोक उपचारांच्या अनेक पैलू बदलते. मेंदू एकदा विकसित किंवा खराब झाल्यानंतर (उदाहरणार्थ स्ट्रोकमुळे) बदलत नाही हे जवळजवळ चार शतकांपासून मानले गेले आहे. तथापि, नवीनतम संशोधन सूचित करते की मेंदू खरं तर सतत बदलत असतो. आणि बदल करता येतो. खरंच, प्रत्येक विचार आणि अनुभव मेंदू बदलत असतील आणि ते कोणत्याही प्रकारे ‘हार्ड-वायर्ड’ नसतात.
मेंदूचे हे वैशिष्ट्य न्यूरोप्लास्टिसिटी म्हणून ओळखले जाते. आयुष्यभर नवीन न्यूरल कनेक्शन तयार करून स्वतःची पुनर्रचना करण्याची ही मेंदूची क्षमता आहे. न्यूरोप्लास्टिसिटी मेंदूतील न्यूरॉन्स (मज्जातंतू पेशी) इजा आणि रोगाची भरपाई करण्यास आणि नवीन परिस्थितींना किंवा त्यांच्या वातावरणातील बदलांना प्रतिसाद म्हणून त्यांच्या क्रियाकलाप समायोजित करण्यास अनुमती देते.
न्यूरोप्लास्टीसिटीवर प्रथम व्यापक संशोधन आणि विस्ताराने डॉ. पॉल बाख-य-रिटा त्यांनी केले, ज्यांनी जवळजवळ चाळीस वर्षे यावर काम केले. पण केवळ त्याच्या शेवटच्या वर्षांतच त्याला त्याचे सर्व प्रयोग आणि प्रयत्न फळाला आलेले पाहायला मिळाले. त्याच्या संशोधनावर आधारित उपकरण वापरून त्याने दाखवले की जेव्हा मेंदूची काही कार्ये नष्ट होतात, तेव्हा मेंदू हरवलेली कौशल्ये किंवा कार्ये पुन्हा स्थापित करण्यासाठी ‘बॅक रोड’ वापरतो.
ज्यांना स्ट्रोक आणि त्याच्या मूळ कारणांबद्दल थोडीशी माहिती आहे अशा सर्वांना, स्ट्रोक उपचारांवर याचा मोठा परिणाम होतो.
आणखी एक न्यूरोप्लास्टिशियन बार्बरा अरोस्मिथ यंग शिकण्याची अक्षमता असलेल्या विद्यार्थ्यांमधील संज्ञानात्मक क्षमता बदलण्यासाठी तिची कौशल्ये वापरते. तिने न्यूरोप्लास्टिसिटी चा वापर करून स्वतःच्या गंभीर शिकण्याच्या अक्षमतेवर मात केली. ती काय करते ती म्हणजे त्यांच्या अडचणीच्या क्षेत्राला लक्ष्य करून ते सरासरीपर्यंत आणि अगदी सरासरीपर्यंत आणण्यासाठी. त्याचप्रमाणे, जगभरातील मेंदू शास्त्रज्ञ हे वारंवार दाखवून देत आहेत की मेंदू ‘प्लास्टिक’ आहे आणि अनेक बाबतीत, केवळ कल्पनाशक्ती वापरून त्याची शरीररचना बदलली जाऊ शकते!
‘ब्रेन जो स्वतः बदलतो’ हा माहितीपट सर्व वयोगटातील लोकांचा आश्चर्यकारक केस स्टडी सादर करतो ज्यांचे मेंदू बदलले आहेत आणि आघातांसह शारीरिक आणि मानसिक अपंगत्वांवर मात करण्यासाठी अनुकूल झाले आहेत. डॉक्युमेंटरी याच नावाच्या पुस्तकावर आधारित आहे. डॉ नॉर्मन डोईज यांनीही या क्षेत्रात पायनियरींग काम केले आहे.
यूट्यूबवर हा डॉक्युमेंटरी आहे.
आणि इथे डॉ. बार्बरा एरोस्मिथ-टेडएक्स टोरोंटो येथील तरुण:
आणि इथे डॉ. नॉर्मन डॉइज न्यूरोप्लास्टिसिटी समजावून सांगत आहेत आणि त्यांच्या पुस्तकाचा परिचय करून देत आहेत.
याच पैलूवर आणखी एक उत्तम माहितीपट म्हणजे “द प्लास्टिक फॅन्टास्टिक ब्रेन”. काही माहिती आणि तत्सम व्हिडिओ स्निपेट्ससाठी येथे क्लिक करा.
अनेक स्ट्रोक ग्रस्त तसेच काळजी घेणाऱ्यांसाठी, ज्यात आमचा WhatsApp ग्रुप आणि आमचा टेलिग्राम ग्रुप (वर्ल्डवाईड ग्रुप) यांचा समावेश आहे, ते स्वतःला जे अनुभवत आहेत ते अधिक बळकट आणि प्रमाणित करते – की दृढनिश्चय, आशा आणि सातत्यपूर्ण प्रयत्न चमत्कार घडवू शकतात आणि घडवून आणू शकतात! कृपया आमच्या ग्रुपमध्ये सामील व्हा आणि तुम्ही स्ट्रोकग्रस्त/काळजी घेणारे असाल तर तुमचे अनुभव शेअर करा.
सर्व स्ट्रोक बाधितांना आशा देण्यासाठी आणि जागरूकता वाढवण्यासाठी कृपया शेअर करा. तसेच कृपया भारतातील स्ट्रोक जागरूकता वाढवण्यासाठी याचिकेला समर्थन द्या, जसे येथे आपण पाहू शकता. धन्यवाद.
मराठी अनुवादासाठी अक्षय आणि विभा यांचे आभार. ही पोस्ट इंग्रजीत वाचण्यासाठी येथे क्लिक करा.
इस वेबसाइट को बनाए रखने में सहायता करें। अमेज़न से कुछ भी खरीदने के लिए यहां क्लिक करें:
https://amzn.to/3tF5LJ5
यह एक अमेज़न एफिलिएट लिंक है। इसके माध्यम से खरीदारी करने से हमें अमेज़न से एक छोटा कमीशन मिल सकता है। आपकी दी गयी कीमत में कोई बढ़ोतरी नहीं होगी।
If you have limited/No information about Stroke, its symptoms and consequences, we STRONGLY suggest you read at least one of the following before you leave this Website, as well as share the links with your friends and family. You may save someone from sudden death or being crippled for life !
* Be fast – Stroke Symptoms in English with Videos of Actual Strokes
* स्ट्रोक (आघात) – हिंदी में कुछ जानकारी
* स्ट्रोक-के-साधारण-लक्षण
* In Bengali – Be Fast – দ্রুত !
* In Gujarati – જ્યારે સ્ટ્રોક આવે ત્યારે BE FAST
* In Marathi – BE FAST स्ट्रोक होतो तेव्हा !
* In Odiya – ଷ୍ଟ୍ରୋକ: ମୃତ୍ୟୁ ଅଥବା ଶାରୀରିକ/ମାନସିକ ଅସମର୍ଥ